Vaginisme. Misschien heeft u er wel eens van gehoord, of wellicht leest u dit omdat u denkt dat u of uw partner er misschien last van heeft. Naar schatting heeft ongeveer 5% van de Nederlandse vrouwen last van vaginisme. Dat is dus een vrij groot aantal vrouwen.

Om erachter te komen of u daadwerkelijk last heeft van vaginisme leggen we eerst uit wat deze aandoening precies inhoudt en hoe u de symptomen herkent.
Daarna gaan we in op de mogelijke oorzaken van vaginisme, de behandelingen en vertellen wat u hier zelf aan kunt doen om van uw vaginisme af te komen.

Betekenis: wat is vaginisme?

Trekken uw voorste vaginaspieren onbewust samen bij het naderen van een object (zoals een vinger, een penis, een tampon of een doktersinstrument)? Dan noemt men dat een vaginistische reactie. Dit is de definitie van vaginisme.

Het gaat bij vaginisme niet om een ‘beetje’ aangespannen spieren. Bij deze aandoening gaat het zover dat het bijna onmogelijk is gepenetreerd te worden. Afhankelijk van de mate van verkramping van de bekkenbodemspieren kan er soms nog wel een heel klein object, zoals een kleine tampon of vinger worden ingebracht, maar niet een penis. Maar soms is ook het inbrengen van een vinger onmogelijk. De bekkenbodemspieren zijn namelijk ijzersterk en kunnen uw vagina als het ware ‘op slot’ zetten. Gaat er na de samentrekking van de spieren toch iets naar binnen, dan kan dit zeer pijnlijk zijn en die pijn, die vaak branderig aanvoelt, kan ook nog eens lang aanhouden. Uren, en soms zelfs dagen. Ook kan er sprake zijn van bloeding.

Bij vaginisme is er vaak een reflex van de spieren van de vagina (onderdeel van de bekkenbodemspieren), maar niet altijd. Deze reflex is te vergelijken met het naar binnen trekken van de staart bij dieren. Bij deze reflex doen soms ook andere spiergroepen mee (bijvoorbeeld de spieren in de bovenbenen). Vaak treed deze reflex op zonder dat u weet waardoor dit komt.

Deze spanning zorgt voor een vernauwing van de vagina-ingang en kan pijn veroorzaken. Een deel van de vrouwen met vaginisme is teveel gefocust op pijn, het helpt dan om genuanceerder te leren voelen. Maar niet iedere vrouw met vaginisme heeft pijn.

Vaginisme en Dyspareunie

Vaginisme is iets anders dan dyspareunie (pijn bij seks). Dyspareunie en vaginisme lijken veel op elkaar. Bij dyspareunie is penetratie meestal wel mogelijk maar pijnlijk. Vrouwen met dyspareunie kunnen zich een goede voorstelling van penetratie maken en kunnen zich ook goed voorstellen hoe ze zich voelen als gemeenschap lukt, voor vrouwen met vaginisme is dit vaak moeilijk. Vrouwen met vaginisme gaan gemeenschap meestal (een tijdje) uit de weg, terwijl vrouwen met dyspareunie doorgaan ondanks de pijn.

Dyspareunie kan wel weer een oorzaak zijn van vaginisme. Overigens, in het handboek van psychiaters en psychologen ‘het DSM’ is vaginisme een poos geleden samengevoegd met dyspareunie onder diagnose ‘genitopelviene pijn-/penetratiestoornis’. Daar heeft men voor gekozen omdat dyspareunie en pijn tijdens vrijen vaak in tandem optreden. Maar hetzelfde is het dus niet.

Herkenning van Vaginisme

"Ik voel geen pijn bij penetratie van de penis, maar als hij begint te bewegen dan ervaar ik een brandend gevoel, dat steeds erger wordt, zodat hij moet stoppen."
"Het voelt een beetje strak bij mijn vagina als we sex hebben, maar het gaat na een tijdje over".
"Ik kan een vinger of tampon inbrengen zonder dat het pijn doet, maar een penis is heel erg pijnlijk."
"Ik word opgewonden en heb zin in seks, maar op een of andere manier lukt dat gewoon niet."
"Ik heb het gevoel dat er een muur zit in mijn vagina, dat er niks in kan."
Veel vrouwen met vaginisme hebben ook rugklachten, buikklachten, problemen met hun ontlasting of gespannen schouders.

Soorten vaginisme en symptomen

Er zijn meerdere soorten vaginisme te onderscheiden. Het meest gemaakte onderscheid is:

Primair vaginisme

Bent u van jongs af aan al vaginistisch dan is er sprake van primair vaginisme. Een tampon inbrengen is vanaf het eerste moment dat u zich kunt herinneren al zo goed als onmogelijk en ook tijdens de daad lijkt de vagina ‘op slot’ te zitten. U heeft nooit kunnen genieten van geslachtsgemeenschap.

Secundair vaginisme

Secundair vaginisme onderscheidt zich van primair vaginisme omdat dit zich op latere leeftijd ontwikkelt. Waar u voorheen gewoon tampons kon inbrengen is dit nu ineens niet meer mogelijk. Vroeger kon u nog wel genieten van seks met penetratie, nu doet het alleen nog maar pijn.

Daarbij worden er nog een aantal soorten vaginisme onderscheiden, te weten:

Compleet vaginisme

Dit houdt in dat men niets kan inbrengen in de vagina, geen enkel lichaamsdeel of voorwerp. Geen tampon, geen vinger en zeker geen penis in erectie. Absoluut onmogelijk.

Partieel vaginisme

Partieel vaginisme verschilt van compleet vaginisme, dat penetratie an sich wel mogelijk is, maar het gaat gepaard met (veel) pijn.

Situatief vaginisme

Wanneer men te kampen heeft met situatief vaginisme, dan treedt het samentrekken van de bekkenbodem spieren alleen op in bepaalde situaties. Bijvoorbeeld, bij de ene partner wel, en de andere partner niet. Dit kan over tijd veranderen zelfs met dezelfde partner.

Apareunie

Met apareunie wordt bedoeld dat de vagina op slot gaat bij een poging tot gemeenschap, maar wel toegankelijk is bijvoorbeeld voor een arts tijdens lichamelijk onderzoek. Vrijen met een partner is dus niet mogelijk, maar zelf een vinger inbrengen of een tampon plaatsen levert geen obstakel.

Psychogeen of organisch

Ten slotte, maakt men in medische kringen dan nog onderscheid tussen organisch en psychogeen vaginisme. Bij psychogeen vaginisme, staat het bewustzijn van de vrouw open voor penetratie, maar het onderbewuste blokkeert dit door middel van lichamelijke actie (het aanspannen bekkenbodemspieren). Bij psychogene vaginisme is er dus sprake van onvrijwillige blokkade, wat misschien omschreven kan worden als ‘sabotage’ door het onderbewustzijn. Dit wordt dan onderscheiden van organische vaginisme dat vrijwillig is.

Wat is de oorzaak van vaginisme?

Vaginisme kan op heel veel verschillende manieren ontstaan. Vrijwel altijd heeft het een psychologische oorzaak, een angst. Vaak gerelateerd aan een negatieve ervaring, overtuiging of gedachte.
Het is niet ongebruikelijk dat de echte oorzaak achter het vaginisme niet worden gevonden. Maakt u hierover niet ongerust. Gelukkig staat het vinden van de daadwerkelijk oorza(a)k(en), volgens veel specialisten, een succesvolle behandeling niet in de weg. Maar inzicht in vaginisme, en hoe dit kan ontstaan is wel belangrijk voor begrip en acceptatie.

Of het nu gaat om een mentale, lichamelijke of onbekende oorzaak, vaginisme ontstaat onbewust.

Het gaat vaak om een vicieuze cirkel van angst, pijn, en het aanspannen van de bekkenbodem die de vagina als het ware op slot zet. Als een vrouw haar bekkenbodemspieren aanspant uit angst voor pijn, dan heeft dat als gevolg dat penetratie nog pijnlijker wordt. Deze pijn resulteert weer in nog meer angst, en meer verkramping van de bekkenbodemspieren.
Het kan ook voorkomen dat een vrouw een aantal keren tevergeefs geprobeerd heeft seks met penetratie te hebben. Als dat niet dan lukt kan er angst voor mislukking ontstaan, schuldgevoel en het gevoel dat het de volgende keer echt moet lukken. U kunt zich voorstellen dat het de volgende keer weer niet gaat lukken, omdat de vrouw gespannen en angstig is, en niet ontspannen. En ontspanning is nodig voor penetratie.

Wetenschappelijk onderzoek naar mogelijke oorzaken

Er is onderzoek gedaan naar andere mogelijke oorzaken van vaginisme. Zo is er gekeken of vrouwen met vaginisme een hogere basisspanning hebben in in bekkenbodemspieren. Maar uit onderzoek (van der Velde & Everaerd, 1999) bleek dit niet het geval.
Wat betreft seksuele kennis en houding ten opzichte van seksualiteit of (on)tevredenheid over de relatie blijken vrouwen met een vaginistisme ook niet te verschillen van vrouwen zonder deze klacht. (Kennedy, Do-herty, & Barnes, 1995).
Vrouwen met vagisme blijken niet meer negatieve seksuele ervaringen te hebben gehad dan vrouwen zonder deze klacht (onderzoek van Lankveld et al., 1995).
Wel lijken vrouwen met vaginisme een minder positief seksueel zelfbeeld te hebben in vergelijking met vrouwen zonder pijn. Vrouwen met vaginisme rapporteren namelijk minder seksueel verlangen, seksueel plezier, lichamelijke opwinding en zelfstimulatie in vergelijking met vrouwen zonder vaginisme (Reissing, Binik, Khalife, Cohe).

Oorzaken van Vaginisme

Angst als oorzaak van vaginisme en de vicieuze cirkel

Zoals gezegd is angst de belangrijkste oorzaak van vaginisme. Deze angst is voor iedereen verschillend.
Er zijn wel een paar angsten die vaker worden gemeld.

Angst voor pijn.
Angst voor een soa of een zwangerschap.
Angst voor het verliezen van controle.
Angst om de partner pijn te doen of andersom, angst dat uw partner u bezeert.
Angst voor formaat van penis
Angst voor (meer) negatieve seksuele ervaringen
Angst voor seks
Ook bestaan er mensen met angst die vanuit de opvoeding komt (seks is vies, seks is niet goed).

Ook ervaringen en overtuigingen kunnen angsten opleveren. 75% van de vrouwen met vaginisme heeft in het verleden een negatieve ervaring gehad, met bijvoorbeeld een pijnlijk medisch onderzoek of een negatieve seksuele ervaring. Maar ook een ervaring van een ander kan angst veroorzaken. Hierbij kunt u bijvoorbeeld denken aan een vriendin die u vertelde over een nare seksuele ervaring. Zo'n verhaal kunt u zich wellicht herinneren, maar het kan ook gaan om een verhaal dat u als kind is verteld en waar u geen herinneringen meer aan heeft.

Onbewust kunnen dit soort angsten tot vaginisme leiden. De angst zorgt voor aanspanning van de bekkenbodemspieren bij penetratie. Seks gaat pijn doen, de angst wordt groter en vaginisme is geboren.

Niet gelukkig in de relatie

Een andere oorzaak van vaginistisch reageren tijdens de seks kan zijn dat u zich simpelweg niet gelukkig voelt in uw relatie. Eigenlijk wilt u helemaal niet (op dat moment) met uw partner naar bed. Misschien heeft uw partner u eens onbedoeld pijn gedaan, is uw partner over uw grenzen heen gegaan en bent u bang dat dit opnieuw gebeurt. Wordt het vaginisme door uw partner niet serieus genomen dan verbetert dit de situatie natuurlijk niet. U kunt hierdoor last krijgen van schuldgevoel, wat vaginisme ook weer in de hand werkt.

Seksueel trauma

Een seksueel trauma kan ook de oorzaak zijn van vaginisme. Wanneer er sprake is (geweest) van seksueel misbruik kan het zijn dat bij aanraking van het geslacht dit trauma wordt herbeleefd en de vagina zodoende ‘op slot’ gezet wordt.

Onvoldoende kennis van seksualiteit

Als de opvoeding streng is geweest en er nooit over seksualiteit is gesproken, kan het gebeuren dat er weinig kennis is over het seksueel functioneren van het eigen lichaam en dat van de partner. Dit kan tot misverstanden en frustraties leiden en tot onplezierige seks.

Lichamelijke oorzaken

Veel vrouwen denken in eerste instantie dat er iets lichamelijk mis met ze is als ze merken dat penetratie niet lukt. Logisch, want je merkt het fysiek. De oorzaak is echter vaak niet fysiek, maar kan het in sommige gevallen wel zijn. Ontstekingen en verwondingen aan de vagina zijn de meest voorkomende lichamelijke oorzaak. Zij veroorzaken pijn bij het aanraken van de vagina, door deze pijn spant de vrouw onbewust haar spieren van de bekkenbodem samen. Als er door wordt gegaan met penetratie kan een vicieuze pijncirkel ontstaan en secundair vaginisme.
Ander lichamelijke oorzaken kunnen onder andere zijn: verwondingen na een bevalling, verwondingen na ruwe seks en bestraling in het gebied van de kleine bekken. Kortom, eigenlijk alle lichamelijke aandoeningen die pijn bij het vrijen veroorzaken, kunnen tot vaginisme leiden als er wordt doorgegaan met penetratie terwijl dit pijn doet.

Nog meer oorzaken

Moeilijke bevalling, vaginale infecties, operaties, bepaalde medicijnen.

Al met al zijn er een hoop oorzaken te noemen voor het hebben of krijgen van vaginisme. Die oorzaken kunnen voor iedereen anders zijn. Gelukkig is het voor iedereen mogelijk om vaginisme te behandelen, genezen en te voorkomen. Maar hoe?

Vaginisme en overgang

Vrouwen in de overgang kunnen last krijgen van vaginisme. Dit heeft dan een vrij duidelijke oorzaak. Bij vrouwen in de overgang wordt de huid van de vagina namelijk dunner (atrofie). Doordat de cellagen dunner worden is de bescherming van zenuwen en bloedvaten minder goed dan vroeger. Dit komt door het gebrek aan oestrogeen. Daardoor is de kans op infecties en irritaties groter en dus een grotere kans op pijn tijdens het vrijen.
Als er door wordt gegaan met penetratie terwijl dit pijn doet, dan bestaat de kans dat de vrouw vaginistisch wordt. Hoe? De dame gaat haar bekkenbodemspieren aanspannen uit angst voor de pijn die komen gaat. Daarmee maakt ze penetratie moeilijker en doordat er zo minder vocht wordt aangemaakt nog pijnlijker. Een vicieuze pijncirkel die uiteindelijk resulteert in vaginisme is zo geboren.

Heeft u pijn bij het vrijen, en bent u in de overgang wacht dan niet te lang om er wat aan te doen. Maak tijdens het vrijen, of een half uur ervoor al, gebruik van een goed glijmiddel. Er bestaan speciale glijmiddelen voor gevoelige vagina’s, veel artsen bevelen Pjur Med aan. Voorkomen is beter dan genezen. Zoals eerder uitgelegd, bij vaginisme wanneer veroorzaakt door specifiek pijn bij het vrijen kan een negatieve reflex ontstaan en zodoende een vicieuze cirkel. Om die reden, zou men idealiter een gedegen glijmiddel zoals Pjur Med al gaan gebruiken vóór het vrijen pijn begint te doen.

Daarnaast zijn er nog een aantal belangrijke adviezen en tips om pijn met vrijen te voorkomen in en na de overgang.

Zorg voor voldoende opwinding, zet uw fantasie aan het werk
Neem met uw partner uw vrijrepertoire door en bekijk samen of het anders, gevarieerder en opwindender kan.
Een langer voorspel zal ervoor zorgen dat de vagina vochtiger wordt, en het lichaam de tijd heeft om zich klaar te maken voor penetratie.
Meer uitleg, tips en adviezen voor het voorkomen van pijn leest u hier

Behandeling

Heeft u last van vaginistische klachten en hangt dat samen met de overgang, dan is de behandeling daarvan relatief eenvoudig. De angst en de aanspanning hangen direct samen met pijn bij het vrijen, en hebben geen andere onderliggende trauma's. Behandeling zal dus vaak gericht zijn op het ontspannen en weer controle krijgen over de bekkenbodemspieren, het (her)overwinnen van de angst voor penetratie, en het voorkomen van pijn bij vrijen naar de toekomst toe.

Lees meer over gemeenschap tijdens de overgang (en oplossingen om pijn te voorkomen en het plezier weer terug te vinden):

- https://www.depaarsekeizerin.nl/info-adviezen/geen-zin-meer-seks-rachel-welch-ook-niet

- https://www.depaarsekeizerin.nl/info-adviezen/verandering-seksualiteit-na-je-45ste

- https://www.depaarsekeizerin.nl/info-adviezen/menopauze-overgang-en-seks-de-meest-voorkomende-vragen

Bevallen en vaginisme

Zwangere dames met vaginisme zien vaak huizenhoog tegen de bevalling op. Maar maakt u zich daarover maar geen zorgen. Een bevalling is namelijk al spannend genoeg. Bij de meeste vrouwen met vaginisme lukt bevallen gewoon zonder keizersnede. Iets wat ‘eruit’ gaat voelt nou eenmaal heel anders dan iets wat ‘erin’ gaat. Dat betekent wel dat eventuele onderzoeken tijdens de zwangerschap wat lastiger kunnen zijn. Gelukkig hebben gynaecologen hier genoeg ervaring mee om u op uw gemak te kunnen stellen.

Na de bevalling is het niet gek als seks ‘even niet lukt’. Er is immers nogal wat gebeurd. Door pijn van de bevalling, door littekenweefsel, maar ook door zoiets simpels als vermoeidheid kunt u na de bevalling vaginistisch reageren. Praat hierover met uw partner en zoek samen naar een oplossing.

Zwangerschap en Vaginisme

Ondanks vaginisme kunt u toch zwanger worden. De vaginistische klachten hoeven hiervoor niet verholpen te zijn. Wel heeft u er baat bij als de vaginistische klachten verminderd zijn zodat onderzoeken tijdens de zwangerschap gemakkelijker zijn. U kunt het sperma van uw partner opvangen en met een spuitje inbrengen. Als een spuitje niet past kunt u ook een pipetje proberen. Soms is het ook voldoende om het sperma alleen bij de vagina-ingang aan te brengen.

Behandelen van vaginisme

Voor vrouwen kan het lastig zijn om te praten over vaginisme. Zelfs met de eigen partner. Vaginisme kan een enorme druk geven op de relatie. Toch is het een goed idee om er open over te zijn. Om eerlijk te zijn hoe je het vaginisme ervaart, dat geldt ook voor de man. Veel mannen voelen zich door het vaginisme afgewezen, gefrustreerd, schuldig, boos of bang. Het is belangrijk om daar met elkaar over te praten. Daarbij moet de partner weten wat vaginisme is, dat het behandeld kan worden en dat zijn rol hierin belangrijk is.

Naar de huisarts

Onthoud dat de huisarts echt wel wat gewend is, medisch beroepsgeheim heeft en veel vaker vrouwen met vaginisme is tegengekomen. U kunt de huisarts dus zeker vertrouwen.

De arts kan onderzoeken of er een lichamelijk oorzaak is van vaginisme. Is dat niet het geval dan kan hij/zij samen met u kijken hoe uw probleem het beste aangepakt kan worden en kan u bijvoorbeeld doorsturen naar een seksuoloog. Maar hij/zij kan ook concluderen dat u met een bezoek aan de bekkenbodem fysiotherapeut goed geholpen kunt worden. Of dat een multidisciplinaire aanpak (bijvoorbeeld fysiotherapeut, psycholoog en gynaecoloog) een goed idee is. Ook zijn er gespecialiseerde therapeuten, vaak met persoonlijke ervaring met vaginisme die mensen begeleiden bij het overwinnen van vaginisme. De beste behandeling zal van persoon tot persoon verschillen. Het is uiteindelijk altijd uw keuze.

Vaste onderdelen van behandelingen bij vaginisme

De meeste behandelingen kennen een aantal vaste onderdelen: 1) ontspanning, 2) jezelf beter leren kennen, 3) bekkenbodem leren ontspannen, 4) dilatie of penetratie training (zonder en met partner) en 5) voorkomen van pijn bij het vrijen en er meer plezier in krijgen.

Een uitgebreid overzicht van mogelijke reguliere behandelingen bij vaginisme vindt u hier.

Vrouwen met vaginisme hebben, vaak net als de meeste vrouwen trouwens, geen goed beeld van hun vagina. Ze weten vaak niet hoe hun vagina eruit ziet of functioneert. Bekkenfysiotherapeuten en seksuologen kunnen vrouwen hier bewuster van maken.

Vaginisme operatie

Een operatie is een controversieel onderwerp. Veel vrouwen die een operatie zijn ondergaan geven aan dat dit geen soelaas gebracht heeft voor hen. Voor veel vrouwen is het probleem niet lichamelijk, en een mogelijke operatie zou dus louter een allerlaatste optie moeten zijn indien niets anders gewerkt heeft. Start dus sowieso eerst met begeleiding seksuoloog, gespecialiseerde fysiotherapeut of gynaecoloog. Alleen in zeldzame gevallen is een operatie nodig, bijvoorbeeld wanneer er sprake is van heel stug maagdenvlies, maar dit staat eigenlijk los van vaginisme.

Vaginale botox

De laatste jaren wordt ook botox toegepast bij vaginisme. Sommige vrouwen hebben hiermee succes behaald. Er is enig wetenschappelijk literatuur dat veelbelovend oogt. Het kan helpen bij het verminderen bij de overactiviteit van de bekkenbodemspieren, en zodoende kan het helpen om de vicieuze cirkel te doorbreken.

Voor wie? Botox-injecties om vaginisme te verhelpen is voornamelijk relevant voor vrouwen met partner omdat de botox behandeling maar 6 maanden maximaal helpt, en in die tijd zal er sprake moeten zijn van pogingen tot vrijen om daadwerkelijk de vicieuze cirkel te kunnen doorbreken. Vrouwen met primair vaginisme hebben doorgaans een lager slagingspercentage. Vrouwen met een extreem nauwe vagina komen niet in aanmerking. Vrouwen met secundaire vaginisme hebben de beste slagingskans. Maar uiteraard zal een gynaecoloog of arts eerst naar uw situatie moeten kijken om hier een goed advies te kunnen geven.

Behandelingen van Vaginisme

Wat kan ik thuis doen? Praktische vaginisme oefeningen en tips

Heeft u last van vaginisme en wilt u kijken of u zonder van buitenaf van uw vaginisme kunt afkomen, dan zijn er een aantal dingen die u zelf kunt doen.

U kunt een boek kopen met een stappen- of actieplan.

Overwin je vaginisme
Overwin je vaginisme is een praktisch en toegankelijk zelfhulpboek. Het boek is geschreven door ervaringsdeskundige Jacqueline van de Bilt die al jaren werkt als coach voor vrouwen met vaginisme. Overwin je vaginisme heeft daardoor veel voorbeelden uit de praktijk. Door dit boek merkt u dat u niet de enige vrouw met vaginisme bent. Overwin je vaginisme geeft naast gedetailleerde oefeningen uitleg over vaginisme, geslachtsorganen en de bekkenbodem. Daarnaast is er veel aandacht voor uw gedachten, communicatie en belemmerende overtuigingen. Jacqueline stelt veel vragen die u helpen nog meer uit de oefeningen te halen. Tevens is er aandacht voor ontspanning en voor plezier in seks.
De Gesloten Vrouw
Dit boek is geschreven door een ervaringsdeskundige samen met een seksuologe. Het boek is in drie delen opgedeeld. Het eerste deel gaat over wat vaginisme is, waar het door kan komen, de gevolgen van vaginisme en behandelopties. Het tweede deel bestaat uit 14 ervaringsverhalen. Dit toont aan dat u niet de enige bent met vaginisme en is mogelijk een eerste aanzet bij de verwerking. Het derde deel bevat een stappenplan, oefeningen, tips, uitleg over de geslachtsorganen en adressen voor hulp. De oefeningen en het stappenplan staan bewust achterin het boek omdat er meestal eerst inzicht en begrip moet zijn, voordat het zin heeft te oefenen met iets inbrengen.

7 steps to Pain-Free Sex
Mijn lijf is me lief https://www.movisie.nl/publicatie/mijn-lijf-me-lief.
Dit boek is eigenlijk geschreven voor vrouwen die seksueel misbruikt zijn, maar de oefeningen zijn toepasbaar voor iedere vrouw die het moeilijk vindt om haar eigen lijf en grenzen goed aan te voelen. De schrijvers geven uitleg over het vrouwelijk lichaam, de ontwikkeling van seksualiteit en seksuele opwinding. Het boek gaat dieper in op lichaamsbeleving en seksualiteit en intimiteit en seksualiteit. Er staan diverse aanraak-oefeningen in waarbij u voorzichtig begint door bijvoorbeeld eerst het effect van verschillende kledingstukken te voelen. De oefeningen doet u eerst alleen en later met partner. Dit boek is gratis online te lezen.
Als het u alleen om de oefeningen gaat dan kunt u ook de oefeningen van geen pijn bij het vrijen ( https://vaginisme.nl/oplossingen/Stappenplan-en-oefeningen/ ) gebruiken, een deel van deze oefeningen is gebaseerd op oefeningen uit het boek mijn lijf is me lief.

In al deze boeken ( en ook behandelingen) worden stapsgewijs een aantal vaste onderdelen behandeld aan de hand van theorie, ervaringen en oefeningen. Voor uw inzicht hebben wij hieronder in vogelvlucht deze onderdelen inclusief een paar praktische oefeningen voor u in kaart gebracht.

Leren ontspannen is één van de belangrijkste dingen om mee te beginnen. Ontspanningsoefeningen maken vrijwel altijd deel uit van een behandeling. Daarbij gaat het niet alleen om de bekkenbodem, daarover later meer, maar over uw hele lichaam. We bespreken kort twee oefeningen die u thuis in de praktijk kunt brengen.

Ademhalingsoefening om te ontspannen

Een goede en gemakkelijk uit te voeren ademhalingsoefening voor ontspanning is de 4-7-8 techniek. Uitleg met video vindt u hier.

Spieren aanspannen en ontspannen

Ga liggen op de grond of in bed.
Span de spieren van de voeten aan en houd dit 5 seconden vast.
Ontspan uw voeten weer.
Met deze oefening werken we langzaam aan naar boven.
De volgende spiergroep die u dus aanspant is de kuiten. 5 seconden en dan weer ontspannen.
Doe dit met beide onderbenen. Voelt u verschil?
Werk verder naar boven en span de bovenbenen aan. Waar raken uw benen de grond/het bed?

Het doel van deze oefening is dat u zó bezig bent met uw lijf dat uw hoofd er juist een beetje rustiger van wordt. Werk langzaam door naar boven. Vergeet niet uw gezicht en zelfs uw kruin mee te nemen in deze aanspan/ontspan oefening.
Meer uitleg en een begeleidingsvideo vindt u hier.

De bekkenbodemspieren ontspannen en onder controle krijgen

De bekkenbodemspieren spelen een belangrijke rol bij vaginisme. Dat moge duidelijk zijn. Lees hier meer over de rol van de bekkenbodem.

Het leren ontspannen van de bekkenbodem, en dan ook op het moment dat je dat zelf wilt, is dan ook een ander belangrijk onderdeel van elke behandeling. Elke behandeling bevat oefeningen die hierop gericht zijn.

Daarbij leert de vrouw eerst om de bekkenbodemspier te voelen, vervolgens om deze te kunnen ontspannen en vervolgens om er controle over uit te kunnen oefenen.
Ontspanningsoefeningen voor de ontspanning van de bekkenbodemspieren die u thuis kunt doen vindt u hier.

Zelfmassage

Zelfmassage leert u uw bekkengebied soepel en ontspannen te maken. U leert spanning in uw vulva en vagina weg masseren wat uw vaginisme kan laten verminderen. Ook helpt zelfmassage om u meer bewust te worden van het bekkengebied wat er voor zorgt dat u beter aanvoelt wat u nodig heeft. Tevens helpt zelfmassage om te ontdekken welke aanrakingen en plekjes u fijn vindt en maakt het u ontvankelijker voor seksueel genot. In veel trainingen is er ruim aandacht voor anatomie, ontspanning en in contact blijven met uw lichaam. Zelfmassagetrainingen bestaan meestal uit een uitwendig en inwendig deel, maar u kunt natuurlijk eerst alleen uitwendig masseren totdat het goed voelt om ook inwendig te masseren. Meer informatie over zelfmassage vindt u hier.

Glijmiddel

Het in huis halen van glijmiddel is een goed idee. Het gebruik van glijmiddel maakt het inbrengen van objecten in uw vagina een stuk makkelijker. U kunt dit bijvoorbeeld gebruiken bij de pelotte therapie. Of simpelweg op de vinger aanbrengen om zo te oefenen. Zodra het allemaal wat makkelijker naar binnen gaat kan de vicieuze cirkel sneller doorbroken worden. Een goed glijmiddel is de Pjur Med Premium.

Geleidelijk wennen aan penetratie

In elke behandeling komt dit terug. Ongeacht wat de oorzaak is, is het van groot belang (weer) langzaam vertrouwd te raken met penetratie. De bekkenbodemspieren moeten leren ontspannen te blijven bij penetratie. De angst voor penetratie en daarmee de onbewuste aanspanning moeten plaats gaan maken voor plezierige ervaringen en positieve gedachten. De hersenen moeten geleidelijk aan leren dat inbrengen/penetratie pijnvrij kan zijn om zo de cyclus van angst en pijn te doorbreken.

De eerste stap is vaak het inbrengen van de vinger. Doen: ga ontspannen op bed liggen, en breng een beetje glijmiddel op de vinger aan. Probeer opwindende gedachten op te roepen. Laat de vinger langzaam over de clitoris, tussen de schaamlippen door, naar de opening van de vagina glijden. Maak kleine cirkeltjes op de vagina. Sluit hier af. Een volgende keer kunt u uw vinger een stukje naar binnen brengen.
Is de vinger in de vagina. Probeer te ontspannen. Adem langzaam in en uit en ervaar hoe dit voelt.
De volgende stap is bovenstaande oefening met twee vingers. Daarna de vinger van de man, daarna de penis.

In plaats van vingers wordt er ook vaak gewerkt met een dilator set. Dit wordt ook wel pelotte therapie genoemd. Het doel van de oefeningen die u met deze pelotte(s) doet is het leren ontspannen van de bekkenbodemspieren tijdens penetratie. U her-programmeert uw brein als het ware. Uw brein gaat hiermee aanleren dat penetratie geen pijn hoeft te doen.
U begint met de dunste pelotte en werkt langzaam toe naar de grootste staaf, die de grootte heeft van een penis in opgewonden staat. Bekijk hier de verschillende sets waarmee u kunt oefenen.
Daarna, kunt u eventueel verder oefenen met een kleine vibrator of dildo. Kijk in de winkel naar speciale artikelen die u kunnen helpen: https://www.depaarsekeizerin.nl/winkel/pijn-bij-vrijen

Hulpmiddelen voor geleidelijk wennen aan penetratie

Vaginale dilatorset met gratis Nederlandse handleiding

€ 52,95

Siliconen Dilator Set

Effectieve en meest verkochte dilator set, aanbevolen door specialisten, bekkenfysiotherapeuten en seksuologen.

€ 33,95

Driedelige siliconen Dilator set, Pelotte set van Dr. Berman

Deze drie-delige dilatorset is ontwikkeld door de bekende Americaanse seksuologe Dr. Berman Een adequaat hulpmiddel voor vrouwen met vaginistische klachten.

dilator set vibrerend, siliconen pellotes, pellotes, pelottes, dilators

€ 59,95

Dilator set / pelotte set met vibraties

Grotere dilators met extra functionaliteit: ze kunnen vibreren.

€ 39,95

Joni Massager: Klein en ergonomisch, zacht en effectief

Heerlijke vibrator, en door design ook perfect voor dames die (weer) willen genieten van penetratie.

Producten, speeltjes voor pijnloos genieten van seks

€ 79,95

Gentle Sensations Kit – Zachtheid & Stimulatie

Ontdek de ultieme combinatie van Ultra Zachtheid & Stimulerende Sensaties.

dilatorset van dr. bermann met vibraties

€ 49,95

Vaginale dilator(s), pelotte set met vibraties van Dr. Berman

Set met dilators die gebruikt kunnen worden zonder vibraties, maar ook MET vibraties.

€ 39,95

Dilatorset van Dr. Laura Berman

Een effectieve dilatorset met vibraties voor behandeling van vaginisme, en andere pijn bij vrijen-klachten.

Rozenkwarts massage wands medium en small

€ 72,00

Rozenkwarts Massage Wand set (Medium en Small)

Een setje met de mooiste massage wands van de natuursteen rozenkwarts. Helend en verzorgend.

€ 43,95

Mila, veelzijdige, discrete en elegante vibrator

Mooi en elegant, fijne vibraties, lekker stil. Aanrader!

Maak een einde aan negatieve gedachten en ga aan de slag

Het is ontzettend vervelend om last te hebben van vaginisme en soms kan het voelen alsof ‘seks gewoon niet voor u is weggelegd.’ Probeer niet in deze negatieve gedachten te belanden want juist dit soort gedachten bevorderen het vaginisme.

Probeer met uw partner over uw problemen te praten. Wederzijds begrip kan al een hele hoop goeds opleveren. Uw partner kan u eventueel ook helpen met de oefeningen die we hierboven genoemd hebben. Vaginisme is in de meeste gevallen te genezen, ook bij u.
Schroom dus niet om erover te praten en ga ermee aan de slag. Dan kunt u in de toekomst zonder pijn een tampon inbrengen en genieten van een vrijpartij.

Succesfactoren voor overwinnen van vaginisme

Maak kleine stapjes, zo voorkomt u teleurstellingen en blijft u gemotiveerd.
Ga niet door als het pijn doet, doe dan een stapje terug.
Zorg voor een sterke motivatie. Schrijf op waarom u van u van uw vaginisme af wilt, hoe het leven er dan uit ziet.
Zorg ervoor dat uw oefeningen een plek krijgen in uw dagelijkse routine
Soms gaat het even niet, of gaat het niet zo snel als u zou willen. Dat hoort erbij. Hou vol, geef niet te snel op. Dat zou zonde zijn.

Lotgenotencontact

Het kan fijn zijn om ervaringen en tips uit te wisselen en te merken dat u niet de enige bent met dit probleem. Helaas komen de meeste lotgenotengroepen in Nederland niet goed van de grond. Gelukkig kunt u online lotgenotencontact zoeken, bijvoorbeeld bij de Facebookgroep Vaginisme Support (https://www.facebook.com/groups/534422190089084/).

Mocht de stap naar lotgenoten contact voor u te groot zijn dan kunt u ervaringsverhalen lezen;
Startpagina ( https://vaginisme.startpagina.nl/ ) heeft er een aantal verzameld.

Of u kijkt de Netflix serie My husband won't fit ( https://www.netflix.com/nl/title/81002451 ).
Deze Japanse serie is gebaseerd op de autobiografie My husbands penis won't fit.